“หากไม่ตั้งใจมา คงมาไม่ถึงเมืองยะลานะคะ” คำทักทายของชาวเมืองยะลาท่านหนึ่ง หลังจากคณะแผนงานนโยบายสาธารณะเพื่อการพัฒนาอนาคตของเมือง (นพม.) เดินทางมาถึงหอประชุมของเทศบาลนครยะลาเพื่อเข้าร่วมประชุมร่วมกับผู้บริหารเมือง เจ้าหน้าที่เทศบาล และชาวเมืองยะลา ราว 30 ท่าน แน่นอนว่า เธอคงไม่ได้หมายถึงอุปสรรคด้านภูมิศาสตร์ที่ขวางกั้น แต่น่าจะหมายถึงดังที่ทราบโดยทั่วกันว่า เมืองแห่งนี้เป็นพื้นที่จุดเสี่ยงของความรุนแรงในเขตชายแดนใต้ ที่ดำเนินต่อเนื่องยาวนาน และเพิ่งครบรอบ 11 ปี เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2558 ที่ผ่านมา

แผนงานนโยบายสาธารณะเพื่อการพัฒนาอนาคตของเมือง (นพม.) ภายใต้ศูนย์ศึกษามหานครและเมือง วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต ร่วมกับมูลนิธิสถาบันสร้างสรรค์ปัญญาสาธารณะ โดยการสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดประชุมแลกเปลี่ยนและศึกษาดูงานนครยะลา ในหัวข้อเรื่อง “ยะลาวันนี้สู่ความเป็นเมืองสิงคโปร์แห่งที่ 2 ในอนาคต” ระหว่างในที่ 16 – 18 มกราคม 2558 โดยการจัดงานครั้งนี้มี คณะกรรมการกำกับทิศทางแผนงานฯ เจ้าหน้าที่แผนงานฯ และนักวิจัยเข้าร่วม

คณะกรรมการกำกับทิศทางแผนงานฯ นำโดย ศาสตราจารย์ ดร. เอนก เหล่าธรรมทัศน์ ประธานฯ และท่านยังดำรงตำแหน่งประธานคณะกรรมการศึกษาแนวทางการสร้างความปรองดอง สภาปฏิรูปแห่งชาติ นายแพทย์ ชาญวิทย์ วสันต์ธนารัตน์ คุณทนงศักดิ์ วิกุล คุณสุริยนต์ ธัญกิจจานุกิจ คุณวรวรรณ อาภารัตน์ คุณยุวดี คาดการณ์ไกล ผู้จัดการแผนงานฯ เจ้าหน้าที่แผนงาน นอกจากจากนั้น ยังมีนักวิจัยของแผนงานฯในพื้นที่ภาคใต้คือ อ.ดร. สินาด ตรีวรรณไชย และ อ. กฤตยา สังข์เกษม

การตั้งหัวข้อเรื่องประชุมที่ท้าทายจากการรับรู้ของคนนอกพื้นที่ว่า เมืองยะลามีความเกี่ยวโยงอย่างไรกับความเป็นเมืองสิงคโปร์แห่งที่ 2 เพราะถือเป็นการเปรียบเทียบกับมหาอำนาจทางเศรษฐกิจในดินแดนอุษาคเนย์ ในขณะที่เมืองยะลากำลังเผชิญกับความรุนแรงในพื้นที่ และส่งผลให้นักลงทุนต่างตระหนักถึงเงื่อนไขของสถานการณ์ในพื้นที่ แต่หากเป็นผู้ติดตามข่าวสารการพัฒนาเมืองยะลา ก็อาจเห็นถึงความเป็นไปได้จากการเติบโตของเมืองยะลาในวันนี้และความเป็นไปได้ในอนาคต อีกทั้งหากย้อนไปในอดีตเมืองยะลาซึ่งอยู่ภายใต้การบริหารจัดการของเทศบาลนครยะลา ก็เคยยกระดับจากการเป็นเทศบาลเมืองยะลามาเป็นเทศบาลนครยะลานับตั้งแต่ปี 2538 หรือเมื่อ 20 ปีที่ผ่านมา แสดงให้เห็นว่าเมืองยะลามีความรุ่งเรืองนับตั้งแต่ในอดีตแล้ว เพียงแต่ในช่วงที่เกิดความรุนแรงอาจส่งผลให้การพัฒนาเมืองยะลาหยุดชะงักไปในระยะหนึ่ง

แม้ความรุนแรงในเมืองยะลาจะยังไม่มีสัญญาณบ่งชี้ชัดเจนว่าจะสิ้นสุดลงเมื่อใด แต่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ทำงานใกล้ชิดกับประชาชน ก็จำเป็นที่ต้องสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ประชาชนในพื้นที่ให้มากที่สุด นายพงษ์ศักดิ์ ยิ่งชนม์เจริญ นายกเทศมนตรีเทศบาลนครยะลา หนึ่งในกำลังสำคัญของการสร้างเมืองยะลาในสถานการณ์ของความขัดแย้ง นากยกเทศมนตรีท่านนี้ยังเป็นหนึ่งในคณะกรรมการกำกับทิศทางแผนงานฯ ที่เคยปูพื้นฐานของการพัฒนาเมืองยะลานับตั้งแต่ท่านร่วมประชุมคณะกรรมการกำกับทิศทางแผนงานฯ ที่กรุงเทพฯเมื่อเดือนกันยายน 2557 จนทำให้คณะทำงานแผนงานฯ จัดให้มีกำหนดการลงพื้นที่จังหวัดยะลาในเวลาต่อมา

นายกเทศมนตรีเทศบาลนครยะลาให้เหตุผลถึงการมุ่งหวังที่จะพัฒนาเมืองยะลาให้เป็นสิงคโปร์แห่งที่ 2 เนื่องเพราะเมื่อเริ่มต้นรับตำแหน่งนายกเทศมนตรี เห็นแนวทางการพัฒนาทรัพยากรบุคคลของประเทศสิงคโปร์ ซึ่งส่งผลให้ประเทศก้าวขึ้นมาอยู่ในลำดับแถวหน้าของโลก ดังนั้นจึงตั้งใจว่าจะสร้างเมืองยะลาให้เป็น education hub เพราะมีสถาบันการศึกษาในเทศบาลนครยะลาทุกระดับ แต่เมื่อเกิดเหตุการณ์ความรุนแรง โจทย์ในการสร้างเมืองจึงเน้นไปที่การทำให้คนอยู่ร่วมกันให้ได้อย่างสันติ ก่อนที่จะเดินต่อไปข้างหน้า

เยาวชนคือ กุญแจสำคัญของการสร้างเมือง “กลุ่มเยาวชนต้นกล้า” ของเทศบาลนครยะลา เกิดขึ้นจากแนวคิดพยายามสร้างสำนึกให้กับคนรุ่นใหม่ เพราะนายกเทศมนตรีเกรงว่า หากไม่ปลูกสำนึกให้เข้าใจถึงภาระหน้าที่ของเทศบาลที่พึงมีต่อประชาชน ประชาชนจะเข้าใจภาระหน้าที่เทศบาลไปในทางที่ผิด เพราะฉะนั้นจึงนำไปสู่การสร้าง “ค่ายเยาวชนสำนึกรักท้องถิ่น” เพื่อให้คนรุ่นใหม่มีค่านิยมร่วมกันคือ การรักบ้านเกิด เมื่อเด็กเข้าค่ายเยาวชนสำนึกรักท้องถิ่น สิ่งแรกคือการละลายพฤติกรรมเยาวชน เพื่อให้ความแตกต่างของเยาวชนจางลงไปและสามารถอยู่ร่วมกันได้ จากนั้นคือการเรียนรู้ภารกิจของเทศบาล โดยเทศบาลจะส่งตัวแทนจากหน่วยงาน เพื่อให้ความรู้ความเข้าใจแก่เยาวชน พร้อมกันนั้นเยาวชนก็จะได้เรียนรู้ภาระหน้าที่ของนายกเทศมนตรี และสุดท้ายก็จะต้องตอบคำถาม 2 ข้อ ได้แก่ 1) หากท่านเป็นนายกเทศมนตรีเทศบาลนครยะลาคนต่อไป ท่านจะสร้างเมืองแห่งนี้อย่างไร และ 2) ในฐานะที่เป็นเยาวชน อยากนำบ้านเมืองไปสู่สันติสุขอย่างไร

สร้างชุมชน สร้างเมือง