อุกฤษฏ์  เฉลิมแสน

เข้าเมืองตาหลิ่วต้องหลิ่วตาตาม สำนวนสุภาษิตที่ช่วยอธิบายให้เข้าใจหนังสือเรื่อง The Spirit of Cities : Why the Identity of a City Matters in a Global Age (2011) เขียนโดยนักรัฐศาสตร์ชื่อดังสองคนคือ Daniel A. Bell และ Avner de-Shalit

ผู้เขียนเสนอว่าแต่ละเมืองจะมีสิ่งที่เรียกว่า ethos หรือ spirit ซึ่งแปลความหมายไว้อย่างกว้างๆว่า ชุดของคุณค่าและทัศนะที่คนเมืองนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน ผู้เขียนนำความคิดนี้มาจากยุคกรีกโบราณที่ว่า ทุกเมืองมีชุดของคุณค่าและทัศนะของตนเอง ที่เป็นส่วนช่วยกำหนดการสร้างสถาบันทางสังคม ระบบการเมือง และชีวิตของพลเมืองในเมืองต่างๆ แต่ปัจจุบันแนวคิดดังกล่าวไม่ได้รับการหยิบยกขึ้นมาทำความเข้าใจเมืองเท่าใดนัก ดังนั้นผู้เขียนจึงเห็นควรให้มีการฟื้นฟูความคิดของกรีกโบราณนี้ เพื่อค้นพบจิตวิญญาณของเมือง (the spirit of cities) ที่จะนำไปสู่การสร้างความภาคภูมิใจเมืองของตนเอง (urban pride) ต่อไป

ผู้อ่านจะทราบว่าชุดของคุณค่าและทัศนะของเมือง (ethos หรือ spirit) มีความสำคัญในยุคโลกาภิวัตน์อย่างไรบ้าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการต่อต้านการทำให้คนมีความเหมือนกันคล้ายกับสิ่งของที่ผลิตจากโรงงาน รวมถึงแนวคิดเรื่องชาตินิยมที่เกินพอดี ในจำนวน 9 เมืองที่ผู้เขียนหยิบยกมานำเสนอในแต่ละบทจะช่วยตอบคำถามนี้ ไม่ว่าจะเป็น เยรูซาเล็มเมืองแห่งศาสนา มอนทรีออลเมืองแห่งภาษา สิงคโปร์เมืองแห่งการสร้างชาติ ฮ่องกงเมืองแห่งวัตถุนิยม ปักกิ่งเมืองแห่งอำนาจทางการเมือง อ๊อกฟอร์ดเมืองแห่งการเรียนรู้ เบอร์ลินเมืองแห่งการยอมรับความคิดเห็นของผู้อื่น ปารีสเมืองแห่งความโรแมนซ์ และนิวยอร์กเมืองแห่งความทะเยอะทะยาน

เมืองกำหนดมุมมองของผู้คนต่อสิ่งรอบตัว รวมทั้งเรื่องโอกาส และการดำรงชีวิตของประชากรกว่าครึ่งหนึ่งของโลก รายงานของ The World Urbanization Prospects Report ค.ศ. 2014 ของสหประชาชาติ (UN) ระบุว่ามีประชากรร้อยละ 54 ของประชากรโลกอาศัยอยู่ในเมือง ขณะที่สถิติเมื่อ พ.ศ. 2493 มีประชากรเพียงร้อยละ 30 เท่านั้น และมีการคาดการณ์ว่าใน พ.ศ. 2593 จะมีประชากรในเมืองมากถึงร้อยละ 66 นั่นหมายถึงสังคมโลกกำลังจะกลายเป็นสังคมเมืองมากขึ้นอย่างรวดเร็ว ดังนั้นการหยิบยกเรื่องจิตวิญญาณของเมืองในหนังสือเล่มนี้ จึงเป็นความหวังของผู้เขียนและนักพัฒนาเมืองทั้งหลาย ที่จะทำให้เมืองอยู่รอดให้ได้ ก่อนจะถูกกลืนไปพร้อมกับคลื่นพายุของโลกาภิวัตน์ในที่สุด