อรุณ สถิตพงศ์สถาพร 

เราได้มีโอกาสฟังการบรรยายของคุณทรงชัย วงษ์วัชรดำรง  นายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองทุ่งสง ในงานเสวนา Urban Think Tank ครั้งที่ 2 เรื่อง เศรษฐกิจภาคประชาชน นโยบายส่งเสริมและพัฒนาเศรษฐกิจท้องถิ่น ที่ทางเราได้จัดขึ้นมา คุณทรงชัย ได้แสดงให้ถึงศักยภาพของเมืองทุ่งสงในช่วงที่ผ่านมา เป็นเมืองที่พัฒนาขึ้นมา ทั้งในด้านสิ่งแวดล้อม และการพัฒนาเศรษฐกิจที่โดดเด่น อีกทั้งมีนวัตกรรมทางสังคมที่ใช้ต้นทุนทางภูมิศาสตร์และวัฒนธรรมมาต่อยอดได้เป็นอย่างดี 

ปัญหาคลองต้องแก้ที่ต้นน้ำ

คุณทรงชัย เล่าให้ฟังว่า ทุ่งสงเริ่มจากปัญหาคลอง เราเห็นว่า ถ้าขาดการมีส่วนร่วมจากชุมชน ชุมชนเห็นอะไรใช้ไม่ได้แล้วก็โยนทิ้งลงคลองหมด เราจึงตัดสินใจเลือกมาหนึ่งคลองแล้วทำวิจัยเกี่ยวกับลำคลอง คืนธรรมชาติ คืนระบบนิเวศให้กับลำคลอง โดยให้มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลทำการศึกษา พร้อมกับพูดให้ชุมชนริมคลองฟังว่า เทศบาลจะให้ทุนแก่มหาวิทยาลัยมาทำวิจัย ให้อาจารย์มาสอนให้ความรู้ชุมชน ชี้ให้เห็นความสำคัญของคลองท่าแพ ตำบลถ้ำใหญ่ ว่าเป็นคลองที่สำคัญที่สุด เพราะเป็นคลองที่ใช้ผลิตน้ำประปาเลี้ยงคนทั้งอำเภอทุ่งสงและอำเภอนาบอน ไหลไปจนถึงจังหวัดตรัง ดังนั้น เราต้องเก็บรักษาให้น้ำดีและบริสุทธิ์ที่สุดตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ ปัจจุบันต้นน้ำยังดีอยู่ เราต้องรักษาให้สะอาดเช่นเดิม ถ้าไม่รักษา ในอนาคตน้ำต้องสกปรก เน่าเสีย และคุณภาพแย่ลงอย่างแน่นอน พร้อมกันนั้น เราก็จัดกิจกรรมปั่นจักรยาน เอาต้นไม้ไปปลูก เพาะพันธุ์ปลาพื้นถิ่น ทำให้ชาวบ้านหวงแหนและเห็นถึงความสำคัญว่าเป็นคลองของเขา จากนั้นทางเทศบาลก็เอาความสำเร็จของการวิจัยมาใส่ในหลักสูตรของท้องถิ่น ด้านสิ่งแวดล้อม

พลิกถุงพลิกโลก

ปัญหาขยะก็เป็นสิ่งที่เราทำมาตลอด แม้ทุ่งสงจะได้รางวัลสิ่งแวดล้อมระดับประเทศ จากการทำตามตัวชี้วัด 12 แห่งครบถ้วน แต่ขยะไม่ได้ลดลง กลับเพิ่มขึ้นจาก 30 ตันเป็น 50 ตัน รางวัลที่ได้จึงไม่น่าภูมิใจ โครงการพลิกถุงพลิกโลกจึงถือกำเนิดขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2559 เริ่มจากการจัดอบรม ให้ ดร.ไพบูลย์ ลงพื้นที่มาให้ความรู้ เริ่มจากเทศบาลประชุมหัวหน้าส่วนก่อนว่าตกลงจะทำหรือไม่ โดยสาธิตให้ดู ไปยกถังขยะ เทออกมา ตามหลักสูตร ดร.ไพบูลย์

หลังจากคัดแยกเศษอาหารออกไปแล้ว ขยะที่เทศบาลเล็งเห็นว่าเป็นปัญหาอันดับต้นๆ คือ ถุงพลาสติกและโฟม เพราะมีจำนวนมากที่สุด และปกติพลาสติกต้องใช้เวลาย่อยสลาย 450 ปี ส่วนโฟมใช้เวลาย่อยสลาย 10,000 ปี ขยะเหล่านี้ต่างเป็นมลภาวะที่ทำให้เกิดมะเร็ง ซึ่งคนไทยป่วยและตายเป็นอันดับหนึ่ง วิธีการกำจัดถุงพลาสติกของเทศบาลนั้นง่ายมาก เพียงแค่นำถุงพลาสติกมาพลิกล้างทั้งสองด้านแล้วเอาไปตากแดดขจัดความชื้นแล้วส่งให้เทศบาล เทศบาลก็จะนำไปรวมกับขยะทั้งหมดที่สามารถนำไปแปรรูปเป็นเชื้อเพลิงได้ไปที่โรงแยกขยะแล้วเข้าสู่กระบวนการแปรรูปให้เป็นขยะเชื้อเพลิง (Refuse Derived Fuel; RDF) แล้วส่งต่อให้โรงโม่ปูนบริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัด (มหาชน) หรือ SCG เพื่อนำไปทำเป็นเชื้อเพลิงต่อไป 
         หลังจากรณรงค์วิธีดังกล่าว เทศบาลทุกกองฝ่าย โรงเรียนในสังกัดเทศบาลทั้งหมดไปจนถึงชุมชนก็ให้ความร่วมมือปฏิบัติตาม ในระยะเวลา 8 เดือน เทศบาลสามารถลดปริมาณขยะไปได้มากกว่าร้อยละ 50 จาก 50 ตันต่อวันเหลือเพียง 25 ตันต่อวัน อีกทั้งจากเดิมเทศบาลต้องเสียค่าฝังกลบขยะ 50 ตันต่อวันเป็นมูลค่ากว่า 4.8 ล้านบาทต่อปี แต่ปัจจุบันเสียแค่ 1.2 ล้านบาทต่อปีเท่านั้น ทำให้เทศบาลเกิดแรงจูงใจในการทำต่อ เพราะเห็นว่ามันได้ผล ไม่ได้เป็นแค่โครงการอีเวนต์สวยหรู

ส่วนกลางต้องเสริมท้องถิ่น เชื่อมโยงเศรษฐกิจประเทศ

 

อย่างไรก็ตาม หลายโครงการพอมันเกิดจากล่างขึ้นบนแล้ว ส่วนกลางมักมองว่าไม่ใช่นโยบายของเขา เพราะเขาเห็นว่าท้องถิ่นเดินเองได้ ส่วนกลางก็มักจะช่างมันปล่อยมัน ทั้งที่ถ้าหากส่วนกลางช่วยเมืองทุ่งสงในเรื่องการวางระบบรางในระดับประเทศ มันจะไม่ได้ผลักเพียงการส่งออกแค่ในทุ่งสง แต่มันยังเชื่อมโยงการส่งออกระหว่างภูมิภาคและอาจส่งต่อออกนอกประเทศได้ด้วย เช่น น้ำตาลจากอีสาน ข้าวสารจากภาคเหนือ ก็จะขนส่งลงมาทุ่งสงผ่านระบบรางได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ การสร้างความเชื่อมั่นให้ผู้ประกอบการนั้น ภาครัฐต้องสนับสนุน มิใช่ปล่อยไปตามยถากรรมให้เขาสู้ด้วยตัวเอง บ่อยครั้งที่ภาคเอกชนเสนอโครงการที่ดีมีประโยชน์แต่ขาดเจ้าภาพ ส่วนหนึ่งเพราะข้าราชการระดับสูงอย่างผู้ว่าราชการจังหวัด นายอำเภอก็ไม่คิดจะอยู่นาน อยากจะเลื่อนตำแหน่งไปเป็นอธิบดี รองปลัด กว่าท้องถิ่นจะปรับความคิดปรับความเข้าใจกับคนจากส่วนกลางได้ เขาก็ย้ายไปแล้ว แม้ประเทศเรามีความพร้อมสูง แต่ขาดความต่อเนื่อง

 

 

 

• AUTHOR
	อรุณ  สถิตพงศ์สถาพร ผู้เศรษฐศาสตร์บัณฑิต และเศรษฐศาสตร์มหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์